Anasayfa
Bu, çocukların gökyüzüne bakarak en sık sordukları sorulardan biridir.
Kim bilir kaçımız, kaçamak cevaplar vermiş, uçağın motorlarından çıkan
duman olduğunu söylemiş ama aynı yükseklikte uçan her uçakta aynı şeyin
olmadığını açıklayamamışızdır.
Bir bulutun oluşabilmesi için, havanın, yeryüzünden buharlaşan suyu
absorbe edemeyecek, yani içine alamayacak kadar düşük sıcaklık ve
basınçta olması, bir de bulutu oluşturacak su damlacıklarının
etraflarında tutunabilecekleri toz parçacıklarının olması gereklidir.
Yerden 10 bin metreden fazla yükseklikte uçan yolcu ve savaş
uçaklarının uçtuğu bu yükseklikte normal şartlarda hava çok temizdir,
hiç toz yoktur, yani bir bulutun oluşması için gereken şartlardan biri
eksiktir.
Bilindiği gibi jet uçaklarının motorları, ön taraflarından havayı
alarak, yakıt ile yakar ve işlev tamamlandıktan sonra, arka
taraflarındaki küçük çaptaki egzozdan büyük bir basınç ile dışarı
verirler. Bu motorların aldıkları hava ile birlikte giren su buharı,
motorun içinde daha da koyu hale gelerek dışarıdaki çok soğuk havanın
üzerine püskürtülür. Buna teknik dilde 'sublime' olma olayı denir. Yani
buhar halindeki suyun, sıvı hale geçmeden, doğrudan donması, buz haline
geçmesidir.
Aslında uçakların arkalarında bıraktıkları bulut, insan yapısı bir
buluttan başka bir şey değildir. Soğuk havada verdiğimiz nefes havada
nasıl buharlaşıyorsa onun gibi bir şeydir. Deniz seviyesinde, yüksek
sıcaklık ve basınçta buharlaşan suyu hava kolayca absorbe eder.
Yükseklik arttıkça, hava sıcaklığı ve basınç düştükçe, hava artık su
buharım içine alamaz hale gelir. Ancak bulutun oluşması için bir üçüncü
şart daha vardı, yani toz parçacıkları.
İşte burada toz parçacıklarının görevini, uçağın motorlarından egzost
olarak çıkan yakıt parçacıkları yerine getirir. Bu sayede bir bulutun
oluşması için üç şart da yerine getirilmiş olur ve motorların gerisinde
uzun, ince bir bulut oluşur.
Esasında alçak irtifada uçan uçaklarda da aynı şey oluşur, motorlardan
su buharı salınır ama düşük ısı, nem miktarı, rüzgar yönü gibi etkenler
tam oluşmadığı için uçakların arkasında beyaz bulut oluşmaz. İlave
edelim ki, bu olayda uçağın ve motorlarının cinsi ve kapasitesinin
hiçbir etkisi yoktur.
